‘Gemeenteraden, hou bewonersinitiatieven uit het ravijn!’

In het gevreesde ‘ravijnjaar’ 2026 moet naar verwachting in een klap 2,5 miljard worden bezuinigd op de gemeentelijke begrotingen. Aankomend jaar al wordt de broekriem flink aangehaald, verwacht Thijs van Mierlo, directeur van LSA. Bewonersinitiatieven zijn daarbij een makkelijk doelwit en dreigen te verdwijnen. Maar bezuinigingen zijn geen natuurverschijnsel, zegt hij. Gemeenteraden en bewonersinitiatieven moeten nu met elkaar in gesprek gaan, voordat de begrotingen straks als voldongen feiten op de raadstafels liggen.

Die waarschuwing komt volgens Van Mierlo niet uit de lucht vallen: in eerdere bezuinigingsrondes kregen veel maatschappelijke initiatieven, vaak per jaar gefinancierd, een brief met een soort winstwaarschuwing: ‘Pas op, jullie financiering staat waarschijnlijk de komende jaren onder druk. Neem nu vast maatregelen.’

Korten op subsidies

“We horen van grote adviespartijen dat zij ook nu weer veel vragen binnenkrijgen om te komen ondersteunen bij het korten op subsidies. Let wel, het gaat hier echt niet om grote bedragen, maar voor sommige bewonersinitiatieven is tienduizend euro het verschil tussen een locatie open houden of sluiten. Of ze kunnen dan net dat beetje professionele ondersteuning inhuren om de boel goed draaiende te houden. Als zo’n initiatief na jaren van opbouw omvalt, is het vaak echt klaar. Mensen geven er gewoon de brui aan.”

“Uit eerdere onderzoeken blijkt trouwens dat deze relatief bescheiden subsidies tot wel tien keer de maatschappelijke waarde opleveren. Dit soort ‘bezuinigingen’ zijn dat dus eigenlijk niet echt. Mensen raken weer op zichzelf teruggeworpen en onder de streep kost dat de maatschappij meer geld dan de bezuinigingen opleveren.”

Maatschappelijke initiatieven

Toch kiezen gemeenten vaak instinctief voor bezuinigingen op subsidies op maatschappelijke initiatieven. In de eerste plaats doen ze dat omdat tegenover die subsidies geen wettelijk verplichte gemeentetaak staat.

Daarnaast zijn zulke bezuinigingen makkelijker te realiseren dan in te grijpen in lopende aanbestedingen en grote infrastructurele projecten, zoals wegen en dure openbare gebouwen, zegt van Mierlo: “Je kunt je overigens afvragen of zulke enorme investeringen op zo’n moment wel zo zinvol zijn, als je tegelijkertijd het weefsel van de samenleving verzwakt.”

Bezuinigen op het eigen ambtenarenapparaat blijkt in de praktijk ook niet zo eenvoudig: “Gemeenten lopen nu al aan tegen capaciteitsproblemen bij het waarmaken van hun grote ambities. Daardoor blijft geld opgepot in reserves voor plannen en publieke taken. Taken die vaak ook prima door de gemeenschap kunnen worden gedaan, zo blijkt.”

Bezuinigen zonder natuurwetten

“Wij geloven dat bezuinigingen -en de keuzes die daarin gemaakt worden- niet volgens natuurwetten hoeven te verlopen. Er zijn vaak minder heilige huisjes dan de raadsleden denken. Daarom nodigen wij de gemeenteraden uit om in dialoog te gaan met de samenleving. Ga eens langs bij bewonersinitiatieven in je gemeente, zodat duidelijk wordt wat de consequenties zijn van de beoogde bezuinigingen. Door aan de voorkant goed na te denken hoe je die initiatieven kunt blijven ondersteunen, voorkom je straks dure reparaties achteraf. Want sterke gemeenschappen leveren veel meer op dan je ooit gaat terugzien in een begroting.”