Monitor Bewonersbedrijven 2024: meer banen, financieel gezond, stabiliteit onder druk.

Bewonersbedrijven -sociale ondernemingen opgezet door actieve bewoners – zijn vaak financieel stabiel, winstgevend en een bron van betaalde banen. Dat blijkt uit de Monitor Bewonersbedrijven 2024 van Social Enterprise NL en LSA bewoners. Het onderzoek laat zien dat de beweging gezond is en groeit. Maar onder andere bestaande regels rond winst zetten hun stabiliteit onder druk.

Het onderzoek onder 86 bewonersbedrijven laat zien dat bewonersbedrijven een belangrijke bron van werk zijn, vaak in sociaal kwetsbare buurten. Gemiddeld waren bij zo’n 60 procent van de bewonersbedrijven betaalde krachten aan het werk, zo’n 7 per bedrijf. Deze betaalde banen zijn meestal parttime, waardoor het doorsnee bewonersbedrijf 3.5 FTE op de loonlijst heeft staan.

En die banen hebben een grote maatschappelijke waarde: vaak worden ze vervuld door mensen met een grote afstand tot de reguliere arbeidsmarkt, die door werktrajecten van formele instanties maar moeilijk bereikt worden. Daarnaast werken nog meer actieve bewoners onbetaald mee aan het bewonersinitiatief waar het bewonersbedrijf onderdeel van is: gemiddeld 53 mensen op vrijwillige basis.

Break-even of winst

Zeker waar het structurele bedrijfsmatige activiteiten betreft, blijken bewonersbedrijven hun omzet behoorlijk te kunnen opschalen. Bijna de helft van de bewonersbedrijven laat een omzet zien van boven de 100.000 euro. Het aantal winstgevende bewonersbedrijven is daarnaast in de afgelopen drie jaar bijna 10 procent gestegen. 40 procent van alle bedrijven gaf aan winstgevend te zijn, 30 procent draait break-even.

Die situatie van break-even of kleine winst kan ook bewust zijn opgezocht, zo meldden een aantal bedrijven. Een te hoge winst wordt namelijk door subsidieverstrekkers, zoals een gemeente, vaak als onwenselijk gezien. Dat leidt soms tot een balanceeract, geven ze aan. De gemeente -een belangrijke financier- vraagt om financiële stabiliteit, maar maakt het de bedrijven moeilijk een reserve op te bouwen voor mindere jaren en om op een later moment te kunnen investeren in hun pand of innovatie.

Structurele samenwerkingen

Om de stabiliteit te waarborgen en hun impact te vergroten roepen zij gemeenten op tot meer gelijkwaardige en structurele samenwerking. Ook vanwege de maatschappelijke urgente thema’s waar deze bedrijven zich mee bezighouden, als circulariteit en energietransitie. Bewonersbedrijven verdienen wat ons betreft dan ook het vertrouwen in de vorm van meer langdurige samenwerkingen en opdrachten. Daarmee kunnen ze robuuster ondernemen en hun belangrijke rol in de buurt blijven vervullen.