Praktische lessen in stevige business cases maken

Voor de start van een bewonersinitiatief zijn vaak relatief makkelijk gelden te vinden. Maar hoe creëer je als bewonersinitiatief op de langere termijn een gezonde financiële basis? Hoe krijg je je activiteiten of projecten gefinancierd? Drie initiatieven die zich bezighouden met maatschappelijke gebiedsontwikkeling staken afgelopen week de koppen virtueel bij elkaar om een aantrekkelijk businessplan te maken.

Handen uit de mouwen

Handen uit de mouwen en aan de slag. Dat was de insteek van de bijeenkomst over een maatschappelijke businesscase maken. Drie initiatieven – de Moerwijk coöperatie, SPARK en de Delfshaven coöperatie – elk met hun eigen doelstellingen en leervragen – staken de koppen bij elkaar onder leiding van Jurgen van der Heijden.

Waarden samenvoegen

Jurgen is behalve actieve bewoner ook werknemer bij een ingenieursbureau. Dat laatste is van belang omdat hij met een metafoor kwam, die symbool stond voor de rest van de bijeenkomst. Hij vertelde dat hij met het ingenieursbedrijf wel eens een weg aanlegt op een dijk. Jurgen: “Dat is voordelig, omdat je de kosten voor de weg dan kunt verdelen over meerdere partijen. De dijkbeheerder én de wegbeheerder betalen een deel. Je bespaart dus kosten.”

“Maar je brengt samen ook meer op. Als je een weg legt op een dijk heb je vaak de beste verbinding tussen twee dorpen. De bewoners van deze dorpen moesten voorheen omrijden. Met de aanleg van de weg over de dijk, werd de afstand tussen de dorpen letterlijk kleiner. Conclusie: door dingen samen te doen, creëer je nieuwe waarden.” De middag staat dan ook in het teken van waarden samenvoegen, zodat je als bewonersinitiatief minder kosten hebt en een grotere opbrengst.

Maak een trappetje

Dus waar te beginnen met je business case? Jurgen kwam met een praktisch instrument. Maak een trappetje. Een trappetje werkt volgens het idee van de weg op de dijk alleen dan toegepast op bewonersinitiatieven. Een trappetje is een meervoudige businesscase, waarbij je waarden als blokken aan elkaar koppelt en op elkaar stapelt.

Wereldtuin Verdeliet Land van Cuijk

Jurgen gaf een concreet voorbeeld van zo’n trappetje aan de hand van Wereldtuin Verdeliet in Cuijk, waarbij zeker 100 vrijwilligers betrokken zijn. Doordat een lagere tuinbouwschool in die gemeente werd opgeheven, kwam de tuin die naast de school lag vrij. De tuin lag vier jaar lang verwaarloosd in de wijk. Bewoners uit de buurt hebben de gemeente gevraagd de tuin te mogen gebruiken voor een wijkinitiatief. Tijdens NLdoet, de grootste vrijwilligersactie van Nederland, is de tuin grondig onder handen genomen en ontdaan van bramenstruiken en onkruid. Toen de wijk begon met de tuin konden ze minstens drie doelen nastreven:

• voor meer groen in de wijk zorgen
• het welzijn van de bewoners vergroten
• biologische groenten kweken

Samen tuinieren

Toen de bewoners de tuin onder handen namen, begonnen ze met het eerste doel: ze zorgden voor meer groen in de wijk. Nu draagt groen al automatisch bij aan het welzijn van de mens, maar bij Wereldtuin Verdeliet stimuleerden ze ook ontmoetingen in de tuin. Ze spoorden mensen aan om samen te tuinieren en medewerker te worden van de vereniging. Ook kon je lid worden om het initiatief financieel te steuenen. Ze zorgden er kortom ook voor dat het sociale welzijn van de bewoners werd vergroot, het tweede doel dus. De buurttuin had kunnen kiezen voor maar één doelstelling, maar nu ze de activiteiten hebben samengevoegd, zien ze dat die elkaar versterken. Mensen zorgen voor meer groen in de wijk en tegelijk ontmoeten ze mensen en ontstaat er meer sociale cohesie en inclusie.

Plezier én geld in het laatje

Uit de twee activiteiten – meer groen en welzijn vergroten – kwam vanzelf de derde activiteit voort. Mensen namen de tijd om ecologische groenten te leren kweken. Daar bleef het niet bij. De groenten leverden weer werk op en geld op. Er waren meerdere restaurants die de groenten wilden afnemen. Nu ging de tuin nog meer producten verkopen zoals honing en planten. Het geld van de verkoop vloeide terug in de vereniging en in het salaris van een coördinator.

Groeien in waarde

Opnieuw zie je in dit voorbeeld dat je niet alleen vierkante meters en kosten bespaart als je activiteiten samenvoegt, je opbrengst wordt ook groter. Je ziet in het voorbeeld ook dat de buurttuin alsmaar in waarde groeit. De buurttuin stopt tijd in groeneducatie. Sommige bewoners stromen daardoor door naar betaald werk in het groen of in de horeca. Dat is weer goed voor de economie en voor het welzijn, enzovoort. Inmiddels heeft de Wereldtuin ook een voedselapotheek geopend, om mensen gezond te laten eten. En er is een winkeltje bijgekomen. Door alle waarden op en naast elkaar te stapelen wordt het trappetje – oftewel de business case – steeds steviger.

Supermarkt versus buurtinitiatief

“Vergelijk de business case van de buurttuin nu eens met die van ondernemingen in de reguliere economie,” zei Jurgen tot slot van zijn praktische lessen. “Laten we een supermarkt als voorbeeld nemen. In de supermarkt delen alle producten dezelfde vierkante meters, maar het ene product wordt niet beter door het andere product. Dat is binnen buurtinitiatieven wel het geval. Daar staat het product niet op zichzelf. De ecologische groenten van de buurttuin zijn niet alleen maar producten, maar vormen ook lesmateriaal voor om weer toe te treden tot de arbeidsmarkt.”

Poëzie

Voordat de drie initiatieven hun eigen trappetje gingen maken, benadrukte Jurgen dat elk initiatief zijn eigen manier van bouwen heeft. Hij illustreerde dat met een anekdote over zijn samenwerking met de buurttuin. “Helemaal bovenaan het trappetje van Wereldtuin Verdeliet bevindt zich de activiteit ‘horeca’. Dat zal ik uitleggen. Toen de Wereldtuin mij en een paar anderen alweer een aantal jaar geleden advies vroeg over hun businesscase, gaven ze aan dat ze geld wilden verdienen om terug te laten vloeien in de vereniging. Daarop zei ik dat ze dan vooral moesten beginnen met horeca, bij uitstek geschikt om geld mee te verdienen. Maar dat wilden de initiatiefnemers niet. Ze wilden eerst uitbreiden met culturele activiteiten en dan met name met poëzieavonden. We verklaarden ze min of meer voor gek, want hoe kun je nou geld verdienen met poëzie? Maar dat zagen we verkeerd.”

Volg je hart

Toen Wereldtuin Verdeliet daadwerkelijk poëzieavonden organiseerde in de kas op de tuin, werd de sfeer alleen maar beter. Het stond op het verlanglijstje van velen en nu gebeurde het ook echt. En omdat de sfeer nog beter werd, konden de initiatiefnemers ook de horeca er doorheen krijgen bij leden die daar eerst afwijzend tegenover stonden. Die hadden daar nu wel vertrouwen in. Inmiddels is er een vergadercentrum op de tuin die heel populair is onder bedrijven in Cuijk. Volg je hart is het devies dus als je een trappetje gaat bouwen.

Toekomstwaarden

Het trappetje is nooit af. Waarom zou je stoppen bij het succes dat je al hebt? Je kunt het trappetje met waarden blijven uitbreiden. We blijven nog even bij de buurttuin. Verdeliet ligt tegen een wijk aan in Cuijk en zorgt voor een verbetering van het klimaat. Gemeenten willen fors investeren in wateropvang. De buurttuin kan aanbieden om een deel van de opgave van de gemeente voor klimaatadaptatie te realiseren. Als de gemeente geld vrijmaakt, kan dat voor de buurttuin meteen een goede aanleiding zijn om de tuin nog eens goed onder handen te nemen.

Aan de slag

De drie initiatieven die bij elkaar waren gekomen, gingen aan de slag. De een zag mogelijkheden om vierkante meters te delen met een fietsenstalling. Een ander was al een samenwerking met huisartsen in de wijk aangegaan. Alle drie de initiatieven presenteerden een stappenplan. Als het goed is, maken ze van het plan in de toekomst een duurzaam initiatief dat alleen maar in waarde vermeerdert.

Gerelateerd