Onderzoek: gezamenlijk verduurzamen versterkt lokale gemeenschappen

Bewoners die gezamenlijk hun woning verduurzamen, worden actiever in hun buurt en hebben meer ontmoetingen, ook met mensen die ze nog niet kennen. Dat blijkt uit onderzoek van LSA bewoners. Gezamenlijke verduurzamingsprojecten dragen op die manier bij aan sterkere lokale gemeenschappen. Daarnaast zijn dit soort projecten ook effectief: 95 procent van de deelnemers gaf aan vorig jaar of dit jaar samen maatregelen te realiseren als isolatie en zonnepanelen.

Door gezamenlijk op te trekken bij verduurzaming van woningen kunnen bewoners de kosten per woning omlaag brengen. Ook krijgen bewoners makkelijker toegang tot fondsen en kunnen meer mensen deelnemen aan de energietransitie. Dat is een van de doelen van de landelijke Participatiecoalitie, waar LSA onderdeel van uitmaakt.

Binnen het programma Buurtenergie van LSA krijgen deelnemende bewonersgroepen die aan de slag gaan met het verduurzamen van hun woning een procesbegeleider. Die ondersteunt de bewoners bij het nemen van allerlei technische, sociale en administratieve horden. Om meetbaar te krijgen in hoeverre dit project bijdraagt aan een inclusieve energietransitie deed LSA onderzoek onder de deelnemers.

Energietransitie op loopafstand

Meer dan 85 procent van de respondenten gaf aan samen verduurzamen het meest logisch te vinden op de schaal van een straat, huizenblok, dorp of buurt –en dus niet op het niveau van een wijk of stad. De lokale energietransitie vindt blijkbaar plaats op loopafstand. Dat blijkt ook uit de rol van buurthuizen in de lokale energietransitie. Maar liefst 83 procent van de respondenten gaf aan gebruik te maken van een buurthuis voor de uitvoering van energiemaatregelen.

Actievere buurtgenoten – en bekender

Een groot deel van de respondenten gaf aan niet alleen meer tot veel meer ontmoetingen te hebben met buurtgenoten die ze al kenden (65 procent), maar ook met buurtgenoten die ze nog niet kenden (73 procent). 60 procent van de respondenten gaf aan een groei te zien in het aantal actieve betrokken buurtgenoten rond hun project.

Samen werken aan verduurzaming lijkt zo in hoge mate bij te dragen aan versterking van lokale gemeenschappen. Dat zie je ook terug in de activiteiten van de energiecollectieven: bijna de helft gaf aan meer activiteiten te hebben ondernomen nadat ze gestart waren met gezamenlijke verduurzaming.

Effectieve uitvoering

De positieve sociale effecten van verduurzaming hoeven de uitvoering niet in de weg staan van de uitvoering, zo blijkt: 62 procent van de respondenten geeft aan het afgelopen jaar met Buurtenergie een energieproject te hebben gerealiseerd. Nog eens 32 procent geeft aan dat binnen een jaar alsnog te gaan doen. Dit geldt zowel voor huurders als kopers.

Gezamenlijk verduurzamen is een geschikt middel voor zowel eigenaren als huurders: de helft van de respondenten geeft aan te wonen in een omgeving met vooral kopers, maar ook bewoners in buurten met relatief veel huurders doen mee aan het project Buurtenergie.

Voor de groepen met huurders binnen het project draagt gezamenlijk verduurzamen bij aan een sterkere onderhandelingspositie van: 64 procent van alle respondenten meldde aan dat zij door samen op te trekken in een energiecollectief door woningcorporaties als serieuzere gesprekspartner worden gezien

Procesbegeleiding

Goede procesbegeleiding vanuit ondersteuningsorganisaties lijkt een grote rol te spelen bij het succes van gezamenlijke woningverduurzaming: 81 procent van de respondenten gaf aan dat procesbegeleiding vanuit LSA veel of zeer veel heeft bijgedragen aan het halen van de zelf geformuleerde doelen van de bewoners.

Volgens Annerike Hekman is dat verklaarbaar: “Ook al lijkt het van buiten op een technisch vraagstuk, de energietransitie is in de eerste plaats een sociaal proces, zeker als je iedereen op lokaal niveau een goede kans wil geven om mee te doen, op de manier die ze willen. Onze procesbegeleiders werken vanuit de wensen van de bewoners. Juist door goed te luisteren en aan te sluiten, zien we dat gemeenschappen groeien. Ook nadat de zonnepanelen geïnstalleerd zijn, blijven mensen elkaar opzoeken, voor de gezelligheid, of voor een gezamenlijke tuin, bijvoorbeeld.”