030 231 7511 
030 231 7511
info@lsabewoners.nl- Uitleg
De omgevingswet en actieve bewoners. Dit moet je weten.
De omgevingswet. In 2024 wordt de wet na meerdere keren uitstel dan toch echt ingevoerd. Waarom deze wet voor actieve bewoners van belang is en welke termen je moet kennen leggen we uit in dit artikel. Ook laten we kennis maken met de praatplaat die we enkele jaren geleden ontwikkelden, maar nog steeds actueel is.
Plannen maken
Als actieve bewoner probeer je invloed te hebben op je eigen leefomgeving. Vaak is dat in de vorm van activiteiten. Veel actieve bewoners maken ook plannen voor inrichting van de openbare ruimte. Bijvoorbeeld de realisatie van een speeltuin, ontmoetingsplek buiten of de bouw van een nieuwe ontmoetingsplek. Daar zijn vergunningen voor nodig. Dit soort activiteiten vallen straks allemaal onder de omgevingswet. Naast eigen initiatieven heb je vaker te maken met plannen van anderen. De gemeente die een weg aanlegt, een woningcorporatie die woningen bouwt of bedrijven die uitbreiden. In de nieuwe omgevingswet is bepaald dat bij dit soort plannen ook de omgeving betrokken moet worden. Dat betekent ook dat je plannen van anderen mee vorm kunt geven. Een mooie kans voor actieve bewoners.
Wat is de omgevingswet?
De Omgevingswet bundelt en moderniseert in één wet alle bestaande wetten voor de leefomgeving. De bedoeling van de Omgevingswet is dat er in samenhang gekeken wordt naar wat er kan en mag. Dat regels op het gebied van leefbaarheid eenvoudiger en overzichtelijker worden. En dat overheden in samenwerking met de samenleving beleid maken, uitvoeren en evalueren. De omgevingswet heeft als doel om de leefomgeving te beschermen en te verbeteren. Een goed uitgangspunt waar actieve bewoners vaak een bijdrage aan leveren.
Participatie
In de nieuwe omgevingswet verandert inspraak achteraf in meespraak vooraf. Kortom: er komt meer ruimte voor initiatieven en lokaal maatwerk. Maar dat gaat niet vanzelf! Je zult alerter moeten zijn en je plek aan tafel soms moeten claimen. Je voelsprieten in de buurt moeten nog wat scherper worden afgesteld. Om te weten wanneer je kunt vragen om een plek aan tafel is het handig om een paar begrippen te kennen.
Begrippen die je moet kennen
Omgevingsplan
In het omgevingsplan staan regels over activiteiten en onder welke voorwaarden deze
op een locatie toegestaan zijn. Dit is juridisch bindend en het komt in de plaats van het bestemmingsplan. Per gemeente is er 1 omgevingsplan.
Omgevingsvisie
De omgevingsvisie is een strategische visie voor de lange termijn voor de gehele fysieke leefomgeving. Het Rijk, de provincie en de gemeente maken elk hun eigen omgevingsvisie. Een omgevingsvisie gaat onder andere in op de samenhang tussen ruimte, water, milieu, natuur, landschap, verkeer en vervoer, infrastructuur en cultureel erfgoed. Het geeft vooral voornemens en plannen aan. Het is niet een document dat juridisch bindend is. Het omgevingsplan is dat wel.
Programma
In een programma geven overheden uitwerking aan het te voeren beleid. Of nemen ze maatregelen op om te voldoen aan een omgevingswaarde. Ook kunnen ze maatregelen opnemen om te voldoen aan een doelstelling voor de fysieke leefomgeving. Een programma kan gelden voor een gebied of een bepaalde sector en het kan ook samen met andere bestuursorganen worden vastgesteld.
Gemeentelijke adviescommissie voor omgevingskwaliteit
Alle gemeenten met gebouwde of aangelegde rijksmonumenten moeten zoals gezegd een gemeentelijke adviescommissie instellen, die minimaal adviseert over aanvragen voor een omgevingsvergunning voor een rijksmonumentenactiviteit met betrekking tot een monument. De gemeenteraad kan daarnaast aangeven bij welke activiteiten die in het omgevingsplan worden genoemd, advies gevraagd
moet worden. Bijvoorbeeld dat het bouwen moet voldoen aan de regels over het uiterlijk van bouwwerken. De gemeenteraad kan in het in het omgevingsplan bepalen bij welke categorieën bouwwerken of in welke gebieden het vragen van advies aan de commissie verplicht is. Het college van burgemeester en wethouders kan ook op eigen initiatief advies vragen over activiteiten of over beleid voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving.
5 ervaringen om van te leren
In alle gemeenten in Nederland moeten nieuwe manieren van samenwerken ontstaan. De wil is er bij alle partijen. Maar het vraagt ook het een en ander. De afgelopen jaren werd er al volop geëxperimenteerd met de nieuwe manier van werken die nodig is als de omgevingswet is ingevoerd. 5 ervaringen om van te leren.
- Benut elkaars kennis, geld en menskracht! Voorbeeld: In Wageningen stelt de gemeente een aanloopbudget beschikbaar, waarmee bewoners de kosten kunnen betalen om een geschikt idee in de praktijk te brengen.
- Actualiseer democratische spelregels. Voorbeeld: Voorbeeld: In Utrecht organiseerden bewoners van Lunetten een burgertop. De uitkomsten daarvan vormen de input voor de Omgevingsvisie Lunetten.
- Breng maatschappelijke en economische waarden in balans. Voorbeeld: In Culemborg koppelden waterleidingbedrijf, bewoners en gemeente economisch en maatschappelijk rendement aan elkaar bij de verkoop van een watertoren.
- Verhelder de inspanningsverplichtingen rond participatie Voorbeeld: Het is belangrijk dat de overheid duidelijk is over wat een initiatiefnemer moet doen. Want de initiatiefnemer moet straks zelf voor legitimatie en draagvlak zorgen.
- Geef buurt en gemeenschap een stem, eigenaarschap en verantwoordelijkheid. Voorbeeld: In Arnhem heeft de gemeenteraad gekozen voor het (gedeeltelijk) loslaten van de regie op de wijkontwikkeling in het oostelijk deel van Coehoorn Centraal.
Praatplaat De Omgevingswet – vijf aandachtspunten voor actieve bewoners
We maakten een praatplaat die nog dieper ingaat op bovenstaande vijf punten met concrete handvatten voor stappen die je kunt zetten.
Download de praatplaatMeer lezen?
