Het uitdaagrecht bij cultureel erfgoed

In het nieuwe essay van Frans Soeterbroek worden twee spannende ontwikkelingen met elkaar verbonden. Hij legt de link tussen het wettelijk regelen van het zogeheten uitdaagrecht van een bewonersinitiatief en het werken aan eigenaarschap dat burgers hebben over cultureel erfgoed.

Grip op eigen buurt

Er is alle reden om die koppeling nu te maken. Het uitdaagrecht wordt in Nederland als een waardevol instrument gezien om bewoners meer grip te laten hebben op hun eigen buurt. Dat kan doordat zij zelf taken en activiteiten overnemen van de gemeente. Dit instrument, Right to Challenge, wordt toegepast op uiteenlopende terreinen als de inrichting van de eigen straat, woon-zorgprojecten, de opzet van een wijkwerkbedrijf, groen- en landschapsbeheer, zelfbeheer van buurthuizen en exploitatie van cultureel erfgoed.

Publieke taken bij burgerinitiatieven

Wat is de essentie van dit instrument? Dat bewonersinitiatieven de kans krijgen om taken over te nemen die de overheid zelf uitvoert of aanbesteedt. En dat de initiatieven daarvoor ook de beschikbare middelen krijgen. Daarmee ontstaat er – naast de overheid, vrijwilligers en de markt – een vierde partij om publieke taken uit te voeren: het burgerinitiatief dat een claim kan leggen op publieke middelen.

Uitdaagrecht in de erfgoedsector

Met dit essay willen we het uitdaagrecht ook in de erfgoedsector voet aan de grond  geven. Want het duikt ook in die wereld gelukkig al op. In 2018 schreef de minister van OC&W in de beleidsbrief ‘Cultuur in een open samenleving’: “burgers en lokale verenigingen krijgen de mogelijkheid om zelf voorstellen in te dienen voor het gebruik en behoud van erfgoed in hun directe omgeving (right to challenge)”. Een voorbeeld van de toepassing van het uitdaagrecht in de wereld van erfgoed is de exploitatie van de dorpskermis in Berghem, gemeente Oss. De stichting Berghem Events heeft in samenwerking met de horeca-ondernemers met succes de organisatie van deze kermis uitgedaagd.