Rechtsvorm kiezen en omzetten

Stichting, vereniging of misschien wel een coöperatie? Je hebt een enthousiaste groep buurtbewoners verzameld met wie je samen een buurtinitiatief wilt oprichten. Dan sta je voor een belangrijk dilemma: welke rechtsvorm kies je? Om die keuze te maken is het cruciaal om alle voor- en nadelen van de beschikbare organisatievormen op een rij te zetten. Ga je fuseren? Of wil je de invloed van leden vergroten? Dan kan het handig zijn om je rechtsvorm om te zetten.

Rechtspersonen

Verenigingen en stichtingen zijn rechtspersonen. Dat wil zeggen dat ze zelfstandig optreden en zelf rechten en verplichtingen hebben. Zowel een stichting als een formele vereniging heeft volledige rechtsbevoegdheid, wat inhoudt dat de bestuurders in principe niet privé aansprakelijk zijn voor wat ze namens de organisatie doen. Als dat in de statuten staat vastgelegd, kan een stichting of formele vereniging registergoederen, zoals een wijkaccommodatie, in eigendom hebben. Maar wat zijn de verschillen tussen de twee rechtspersonen en wat is een coöperatieve vereniging?

Vereniging

Een vereniging realiseert de belangen van zijn leden. De gebruikers van bijvoorbeeld het BewonersBedrijf kunnen zich opgeven als lid en vormen zo de Algemene Ledenvergadering. Die leden benoemen vervolgens een bestuur, wat vastgelegd wordt in de statuten van de vereniging. Het bestuur heeft bij het uitvoeren van hun werkzaamheden verplichtingen richting de leden. Welke werkzaamheden, verplichtingen en bevoegdheden de twee organen hebben leg je ook vast in de statuten en eventueel het huishoudelijk reglement. Een vereniging hoeft niet per se worden opgericht via een notaris en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Verenigingen die dat wel doen worden formele verenigingen genoemd, oftewel een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid. Binnen zulke verenigingen zijn bestuursleden niet privé aansprakelijk. Binnen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid wel. Een formele vereniging kan een pand of grond bezitten. Een informele vereniging kan dat niet.

Door samenstelling van leden en bestuur, is een vereniging een erg democratische rechtsvorm. Nadeel daarvan is dat het maken van beslissingen vaak langer duurt dan binnen een (minder democratische) stichting.

Stichting

BewonersBedrijven worden doorgaans geëxploiteerd door een stichting. Een stichting is een organisatie zonder leden, die in het leven wordt geroepen om één vast doel te bereiken en de belangen van derden te bevorderen. Voor een BewonersBedrijf is zo’n doel bijvoorbeeld het ter beschikking stellen van zalen en materiaal voor activiteiten van de gebruikers. Een stichting heeft een bestuur, dat er alles aan doet om de doelstelling zoals die is vastgelegd in de statuten te realiseren. Een stichting moet verplicht via de notaris worden opgericht en bij de Kamer van Koophandel worden ingeschreven. Dat betekent dat een stichting altijd volledige rechtsbevoegdheid heeft en daarom bestuursleden niet privé aansprakelijk zijn.

Omdat een stichting geen leden heeft, is het per definitie minder democratisch. Resultaat is dat een stichting wel een stuk slagvaardiger is dan een vereniging. Wil je de statuten van je stichting wijzigen, dan ligt die macht bij zowel bestuur als rechtbank.

Coöperatieve vereniging

Een coöperatieve vereniging is, in tegenstelling tot een gewone vereniging, wel gericht op geldelijk voordeel (winst) voor de leden zelf. De vorm van een coöperatieve vereniging is daarom bij uitstek geschikt voor een social enterprise of voor accommodaties die gebruikt worden door een aantal zelfstandige organisaties waarbij het beheer en de exploitatie in handen ligt van één gemeenschappelijke organisatie. Voor een coöperatie gelden dezelfde regels als voor een normale vereniging wat betreft aansprakelijkheid en rechtsbevoegdheid. Ook binnen een coöperatieve vereniging ligt de hoogste zeggenschap bij de Algemene Ledenvergadering, die dus ook het bestuur benoemt.

Kiezen tussen vereniging of stichting

Voor elke situatie geldt een ander antwoord. Zowel de stichting als vereniging heeft zijn voor- en nadelen, afhankelijk van welk doel je organisatie precies heeft. Verstandig is daarom om je te laten adviseren door een notaris. Deze is niet alleen verantwoordelijk voor de verplichte Notariële Akte, maar helpt je ook bij het opstellen van statuten en het vinden van de juiste vorm voor je organisatie. Meer weten over de keuze van de juiste rechtsvorm? Ga naar Notaris.nl.

Omzetten van een rechtsvorm

Je moet aan een aantal vereisten voldoen als je je stichting wilt omzetten in een vereniging of andersom. Eenmaal aan deze eisen voldaan, dan krijgt de rechtspersoon wel een andere vorm, maar het blijft dezelfde rechtspersoon. Het bestaan van de rechtspersoon wordt door de omzetting niet beëindigd, alleen de structuur en de vorm veranderen. Welke stappen moet je doorlopen als je je rechtsvorm wil omzetten?

Meer weten?

Wil je meer weten over het kiezen van een rechtsvorm of het omzetten van een rechtsvorm? Meer informatie vind je op notaris.nl of dorpshuizen.nl.

Gerelateerd