MidWest zet schouders eronder in onzekere tijden

Actieve bewoners runden een goed draaiende sociale onderneming in het westen van Amsterdam. Het bewonersinitiatief verhuurt ruimtes en zalen in een groot, oud schoolgebouw aan ondernemers. De opbrengsten gebruiken ze om sociale activiteiten voor de buurt te organiseren. En toen kwam corona.

Elke avond iets te doen

In een gewone week voor corona was er elke avond iets te doen bij MidWest in Amsterdam. In een oud, sfeervol schoolgebouw gaan normaal gesproken een paar keer per week gaan de voeten van de vloer bij de salsa-avond. Aanstaande moeders komen voor zwangerschapsgym. Ook voor politiek-maatschappelijke bijeenkomsten lopen omwonenden en andere Amsterdammers binnen. Zo stond een reeks buurttalkshows over actuele thema’s op de agenda, met onderwerpen als segregatie in het onderwijs en veiligheid in de buurt. De gemeente organiseert bij MidWest doorgaans ook bijeenkomsten voor meiden uit de buurt. Kinderen komen naar de weekendacademie, die in het leven is geroepen voor kinderen die graag willen leren, maar daar thuis niet in gesteund kunnen worden.

Stevig verdienmodel onder druk

Anita Groenink staat aan het roer van MidWest. Het initiatief creëert ruimte voor maatschappelijke initiatieven uit de buurt dankzij de verhuur van (creatieve) werkplaatsen, vergaderlocatie en het runnen van horeca. De afgelopen jaren werkte ze aan een stevig verdienmodel. Anita: “Ondernemers huren bij ons kantoren en werkplekken ruimtes tegen een marktconform tarief. Dat is ons basisinkomen. Dankzij die inkomsten kunnen we andere sociale activiteiten in de buurt mogelijk maken. Als iemand een weekend op wil zetten over groene tuinen aanleggen, dan is dat hartstikke mooi en ook belangrijk voor de sociale cohesie in de buurt. Het zijn vaak mensen die zichzelf willen ontwikkelen, maar weinig financiële ruimte hebben omdat ze in de bijstand zitten. In plaats van 500 euro, betalen buurtbewoners bij ons maar 50 euro. Daarmee zijn de activiteiten in MidWest ook betaalbaar voor alle deelnemers.”

Verhuur als inkomstenbron

Naast de verhuur van kantoorruimtes, haalt MidWest zo’n 70 procent van de inkomsten uit de verhuur van zalen voor evenementen en vergaderingen. Anita: “Ook hiervoor geldt dat commerciële partijen bij ons een goede prijs betalen. Op die manier dragen zij ook bij aan een plek voor sociaalmaatschappelijke buurtinitiatief. Na de start zat de omzet al snel in de lift. “Daar hebben we ook personeel op aangenomen.” Zo runden Anita met medewerkers en vrijwilligers een goed draaiende sociale onderneming. En toen kwam corona.

Omzetverlies van 70 procent

De inkomsten uit zaalverhuur – met 70 procent het grootste deel van de maandelijkse omzet– droogden helemaal op. Het lukt de meeste ondernemers die in MidWest gevestigd zijn om de maandelijkse huur voor een werkplek door te betalen, maar met alleen die inkomsten gaat MidWest het niet redden. Daar komt nog bij dat de compensatie vanuit de overheid erg beperkt is. Anita: “De tegemoetkoming voor personeelskosten wordt gebaseerd op cijfers uit januari 2019. We hadden toen een veel lagere omzet en loonsom. Daar werd ik wel zenuwachtig van. Gelukkig hebben we dit jaar echt goed gedraaid, dus er stond nog een beetje geld op de rekening. Daardoor konden we directe kosten zelf opvangen.”

Toen ze het moesten stellen met liefst 70 procent minder inkomsten, zochten Anita en collega’s naar manieren om te besparen en alternatieve inkomstenbronnen aan te boren voor financiële stabiliteit. Anita: “Als er iets misgaat denk ik: hoppakee, de schouders eronder, dit gaan we oplossen. Maar de eerste twee weken kón ik niks doen. Ik kon niet harder werken, geen betere mensen aan het werk zetten.” Om te voorkomen dat de financiële nood hoger op zou lopen, hakten Anita en co één knoop door. Hoe graag ze de ontmoetingsplekken – café en kantine – in het pand ook open wilden houden, het is niet te betalen. Anita: “Om goed te draaien heb je de 3 man personeel nodig. Die kosten haalde ik er niet uit en al helemaal niet als er vanwege de anderhalve meter minder gasten passen die samen goed zijn voor twintig kopjes koffie.”

Dood geld

De voorraden uit de kantine en het café stonden daardoor stof te vangen. “Dood geld,” noemt Anita het. Tegen een kleine vijftig euro konden sympathisanten een Troostdoos kopen, een box met spullen uit de voorraadkasten van de kantine van MidWest. Anita: “Ook veel ondernemers die een werkplek huren, doneerden producten uit hun bedrijf. Zo maakten we een goedgevulde doos met tosti’s, honing, theezakjes, chocola, mooie ansichtkaarten, en zelfs mondkapjes van een textielwerkplaats bij ons in het pand.”

De Troostdozen gingen als warme broodjes over de toonbank. Anita: “Ja, het was veel werk om dat op te zetten, zeker. Maar we lieten onszelf even aan de buitenwereld zien, zo van: ‘We zijn er nog.’ Het bracht ons niet alleen in financiële zin iets op. Een Troostdoos kopen was voor mensen een manier om hun betrokkenheid te laten blijken. Er bleek enorm veel saamhorigheid en warmte in het netwerk rondom MidWest – een troost op zichzelf.”

Tóch verbouwen en renoveren

Omdat de scenario’s voor verdiensten uit de zaalverhuur niet rooskleurig waren, is het verzekeren en versterken van de exploitatie van het gebouw een belangrijk punt van aandacht voor Anita en collega’s. Anita: “We onderzoeken of het mogelijk is om 50% van de ruimtes vast te verhuren. We steken ook een aantal zalen in een nieuw jasje. Ze krijgen een lik verf, mooi licht en bureaus. Zo maken we ons op voor de komende twee jaar. Het zou heel mooi zijn als een fonds voor sociale ondernemingen zegt: wij dragen de huur van één zo’n locatie in het gebouw, waarmee de ruimte beschikbaar blijft voor buurtinitiatieven.”

Energiekosten

Toen het pand voor een groot deel buiten gebruik was, werden de (energie)kosten behoorlijk gedrukt. Dat was een meevaller, omdat de energiekosten een stevige vaste last zijn. Het was dan ook niet voor niets dat al werd gewerkt aan grote verbouwings- en renovatieplannen voor corona, om de energielasten structureel te verlagen. Anita: “MidWest is gevestigd in een oud schoolgebouw uit 1926. Er zit al dubbel glas in en de gevel is aangepakt. Maar nu gaan we een stap verder: we leggen zonnepanelen op het dak, isoleren alle muren en we verruilen waarschijnlijk de gasinstallatie voor een elektrische verwarming. Omdat er door corona geen verhuur was kon de renovatie een jaar naar voren worden gehaald.

Onderdak voor vluchtelingen

MidWest moest dan misschien de deuren sluiten voor bezoekers en ook bezoekers van vergaderingen, bijeenkomsten en evenementen zagen ze tijdelijk niet komen. Toch zetten ze hun deuren wagenwijd open voor thuis- en daklozen, waaronder ongedocumenteerde vluchtelingen. Anita: “Veel dagopvanglocaties in Amsterdam zaten op slot. Mensen werden om 09.00 uur de nachtopvang uit geveegd en daar stonden ze dan. Dat is heel schrijnend als je tegen iedereen zegt: ‘blijf thuis’. Toen ik de vraag kreeg of we deze mensen tijdelijk een plek konden geven, heb ik dat in de groep gegooid. Iedereen was unaniem. Twee ruimtes die we normaal gesproken verhuren voor vergaderingen, zijn nu overdag voor hen. Ze hebben hier in elk geval sanitair, kunnen hun handen wassen en het lukt om wat bij te slapen – dat zit er op een nachtopvang vaak niet in. Af en toe komt de GGD langs voor voorlichting en ze krijgen Nederlandse les.

Een mooie toekomst

MidWest ziet de toekomst ondanks alle tegenvallers door corona met vertrouwen tegemoet. “We proberen de dagelijkse beslommeringen en stress zo klein mogelijk te maken. Vooruit kijken helpt daarbij. Wat kunnen we nu doen om ervoor te zorgen dat MidWest in de toekomst een soepele en efficiënte organisatie is? Zo pakken we bijvoorbeeld achterstallig beheer van het gebouw aan en werken we aan de organisatie en backoffice systemen. We zetten de komende tijd ook een paar bijeenkomsten voor de buurt op. Zo blijven we aanwezig in de harten van onze buren. Tijdens het Grachtenconcert in augustus zetten we bijvoorbeeld meer lokale artiesten op het podium. We denken ook over een zomerrestaurant in de tuin van MidWest. Dan kunnen buurtbewoners toch naar buiten en elkaar ontmoeten op anderhalve meter. Wij houden moed, dan komt het goed!

Gerelateerd