Door de energietransitie gaat er in alle buurten in Nederland veel veranderen. Dat vraagt veel van mensen. Hoe maak je van de energietransitie toch een prioriteit? Door er samen met anderen aan te werken. En dat kan door het inzetten van community building. Op meerdere plekken in Nederland worden mooie resultaten geboekt en groeit de groep mensen die samen hun schouders zetten onder het verduurzamen van hun eigen buurt. In dit artikel leggen we de werkwijze van ABCD community building kort uit. En we nemen je mee naar Delfshaven in Rotterdam. Milja Kruijt, actieve bewoner in die wijk, vertelt hoe zij hun kring steeds groter maken én de wijk steeds duurzamer wordt.
Bewonerscollectieven leveren een enorme bijdrage aan de energietransitie. En vooral aan het inclusief maken van de energietransitie. De grootste uitdaging in de energietransitie ligt in het ‘achter de voordeur komen’. Veel bewoners willen wel verduurzamen, maar weten vaak niet hoe. Ze kijken op tegen het gedoe en ook de kosten spelen een belangrijke rol. Bovendien is het vertrouwen in energiebedrijven en lokale overheden op dit onderwerp niet zo groot. Daarom is de rol van bewonersinitiatieven bij de energietransitie zo belangrijk. Want, je vertrouwt de mensen die je kent vaak meer dan grote, onpersoonlijke organisaties. Het mooie van collectieven is dat zij hun eigen omgeving goed kennen en graag zoveel mogelijk mensen betrekken bij hun initiatief om de wijk te verduurzamen. Zij weten hoe belangrijk het is dat het eigenaarschap bij de gemeenschap ligt. Die bepaalt wat ze willen en wat ze gaan doen. En ook belangrijk, de kracht en competentie van de buurt staat centraal. En dat zorgt voor betrokkenheid én plezier.
In Delfshaven, een wijk in Rotterdam, werken ze inmiddels alweer 6 jaar volgens het ABCD principe. Ze zijn er als bewoners mee begonnen en nu is deze manier van werken opgenomen in de plannen van de gemeente. Ook werken de professionals in de wijk steeds meer op deze manier. Milja Kruijt, actieve bewoner in de wijk, heeft een aantal tips voor energiecollectieven die meer mensen bij hun plannen willen betrekken én willen werken volgens de principes van ABCD community building.
“De kring groter maken speelt in elke fase van je project. Je wilt immers aan een actieve gemeenschap bouwen! Bij ABCD heet dit ‘het uitnodigen van anderen’. En dat is best ingewikkeld. Wat voor ons goed werkt, is dat we goed kijken naar de manieren waarop we mensen benaderen. We doen veel verschillende dingen. We doen dingen op papier en online. We zorgen voor persoonlijk contact en advertenties in het huis-aan-huisblad. We doen soms wat via de post, we staan op events in de buurt en we maken gebruik van Whatsappgroepen. Bij ons ligt de nadruk op massaal benaderen. Dat is makkelijk en goedkoop. Het heeft alleen wel als nadeel dat het onpersoonlijker is en echte gesprekken niet echt ontstaan. Die zijn er eigenlijk pas als je mensen echt ontmoet. Om mensen op de hoogte te brengen van onze activiteiten is het communiceren naar een grote groep in één keer wel heel gemakkelijk. Begin je net of ga je aan de slag met een nieuw onderwerp dan heeft persoonlijk communiceren toch wel echt de voorkeur. In een gesprek is er meer ruimte voor het uitwisselen van gedachten en je kunt doorvragen en een relatie opbouwen. En in een persoonlijk gesprek worden mensen zich vaker bewust dat een algemene boodschap toch ook voor henzelf van belang is.”
Essentieel bij uitnodigen van mensen en je kring groter te maken is het beheersen van lerende gesprekken. Een lerend gesprek gaat altijd op zoek naar wat de ander nodig heeft. Het bestaat uit vragen die de ander uitnodigen om te vertellen over de eigen motivaties. En dit levert wezenlijk andere gesprekken op dan gesprekken met een voorbedacht doel! Voor lerende gesprekken zijn open vragen nodig, zoals:
Milja geeft nog een handige tip: “Vragen moeten bij je passen. Formuleer daarom je eigen vragen. Welke vragen je stelt hangt af met wie je praat en welke relatie je daar mee hebt. Je zult zien dat je uit deze gesprekken zoveel waardevolle informatie haalt. Je leert mensen en hun krachten beter kennen. En dat gaat je helpen. Zeker weten!
Asset Based Community Development (ABCD) is het proces dat mensen samenbrengt om in hun buurt, wijk of dorp zelf en samen verandering teweeg te brengen. Werken vanuit ABCD is duurzaam werken aan sterke en verbonden buurtgemeenschappen. De werkwijze stamt uit de jaren ’80 en is geïntroduceerd door John Kretzman en John McKnight. Zij deden onderzoek in 300 buurten en in plaats van de te kijken naar wat er niet goed ging in de wijken, vroegen zij juist naar de sterke punten die bewoners ervaarden ook al was de wijk nog zo arm. Immers, je kunt alleen maar bouwen op wat er wél is. Een gevleugelde ABCD uitspraak is niet voor niets: “Focus on whats strong, not on what wrong”. Vervolgens heeft Cormac Russell de werkwijze verder ontwikkeld en het echt in het Verenigd Koninkrijk (en de rest van Europa) op de kaart gezet.
Asset Based Community Development biedt het fundament voor community building. Vertrekpunt is alles wat er al in een gemeenschap aanwezig is aan gaven, vaardigheden en passies. En culturele, historische, economische en fysieke bronnen en middelen. Community building verbindt deze bronnen en middelen op zo’n manier dat mensen in een gemeenschap alles wat er aanwezig is zelf gaan ervaren en benutten. Dat betekent ook dat alles vanuit de gemeenschap zelf komt, er geen projectplannen met evaluatietrajecten worden gemaakt en een planning wordt ook niet gemaakt. In het begin voelt dat erg onwennig, maar met geduld en een open en nieuwsgierige instelling kan je veel bereiken. Het eigenaarschap ligt bij de gemeenschap. Die bepalen wat ze willen en wat ze gaan doen. Pas bij een hobbel kijken ze om zich heen om samenwerkingen te zoeken om de uitdaging aan te pakken. Pas daarna worden ook instituten betrokken.
ABCD is geen project met een kop en een staart. Het is geen snelle interventie waarmee je als buurtbewoner of professional met een checklist met vaste punten succes kunt boeken. Het is het zichtbaar maken van een gemeenschap, het versterken en het onderhouden ervan. Permanent.
De community builder is een soort tuinman of -vrouw van een gemeenschap. Veel groeit vanzelf en sommige dingen hebben extra aandacht nodig. Het begint met oprechte interesse in mensen en het vermogen om vanuit die interesse écht contact te kunnen én willen maken. Onderweg maak je magische momenten mee, vier je samen feestjes én moet je ook het nodige gedoe en ongemak ‘verduren’ om als groep te kunnen groeien.