Hoe draagt opgroeirecht bij aan de professionalisering van een bewonerscollectief?

Opgroeirecht en opgroeiruimte

Als bewonerscollectief ben je met iets bezig dat volstrekt nieuw voor je is. Je begint kleinschalig en langzaam hoop je door te groeien naar een organisatie die bijvoorbeeld een warmtenet opzet of werkt aan de ontwikkeling van een nieuw zorg- of woonconcept. Je zou eigenlijk recht moeten hebben om in je nieuwe rol te groeien en te professionaliseren. Dit opgroeirecht bestaat formeel niet. Maar diverse gemeenten gunnen bewonerscollectieven wel ruimte om te groeien: met het concept opgroeiruimte.

Opgroeiruimte: wat is het?
Bij opgroeiruimte krijgen bewonerscollectieven waar nodig tijd, expertise en ondersteuning van hun gemeente om te professionaliseren. Dit is vaak een samenwerkingsafspraak tussen een bewonerscollectief en een gemeente. Opgroeiruimte biedt ook voor gemeenten zelf ruimte om hun beleid en werkprocessen aan te passen. Zo kunnen ze vertrouwen krijgen in de samenwerking met bewonerscollectieven. Uiteindelijk zorgt opgroeiruimte ervoor dat je als collectief een professionaliseringsslag kunt maken binnen een langdurige samenwerking met de gemeente.

Opgroeiruimte: hoe maak je er gebruik van?
Heb je een stevige ambitie als bewonerscollectief? Dan kun je niet vroeg genoeg met de gemeente in gesprek gaan over opgroeiruimte. Maak de opgroeiruimte vervolgens met de gemeente concreet. Hoe gaan jullie samenwerken: op basis van een intentieovereenkomst, een samenwerkingsovereenkomst, een uitvoeringsovereenkomst of een convenant? Kies samen ook de opdrachtvorm die het beste past bij jullie samenwerking in de fase waarin jullie nu zitten. Dat kan bijvoorbeeld een subsidie zijn of je wordt een Dienst Algemeen Economisch Belang (DAEB). En denk ook na over de juridische vorm voor jouw bewonerscollectief.

Praktijkvoorbeeld: zelfredzame energiegemeenschap in Rotterdam
In de wijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam grijpen bewoners de energietransitie aan om de samenwerking in de wijk te versterken. Hun doel: betaalbare duurzame energie én kansen creëren voor bewoners. Daarom is er een samenwerking gestart met iedereen die wil. Huurders en huiseigenaren, de gemeente, het energiebedrijf, woningcorporatie, wijkondernemers, de energie-coöperatie en allerlei andere maatschappelijke organisaties. Zo’n brede samenwerking is lastig. Maar vanuit duidelijke afspraken mondt de samenwerking inmiddels uit in concrete, vernieuwende organisatievormen, zoals een energiemeent in het Huis van de Toekomst. Hier geeft een zelfredzame energiegemeenschap en wooncoöperatie sinds begin 2024 vorm aan de energietransitie zodat die werkt voor iedereen.”

De reeks: Aanbestedingsregels, staatsteun, opdracht of subsidie?

In deze reeks lichten wij toe wat die mogelijkheden zijn als je als bewonerscollectief diensten uitvoert die nuttig zijn voor alle bewoners in je gemeente. Vaak gaat dit gepaard met het organiseren van financiële steun vanuit de overheid. Dit vergt wat uitzoekwerk. Maar er zijn genoeg mogelijkheden! In deze reeks laten zien wat er mogelijk is en waar je op moet letten.

– Kun je subsidies krijgen zonder dat dit verboden staatsteun is?
– Hoe werk je in opdracht van je gemeente volgens aanbestedingsregels?
– Kun je een taak van de gemeente overnemen?
– Hoe voer je als DAEB direct opdrachten van de gemeente uit?
– Hoe draagt opgroeirecht bij aan de professionalisering van een bewonerscollectief?

* We hebben ons best gedaan een overzicht te bieden. Doe ook altijd zelf onderzoek. Foutje gezien? We horen het graag.

Deze reeks komt vooruit uit de verkenning “Zelfbeheer in de warmtetransitie: acht beleidsinstrumenten” en bijeenkomsten die we van daaruit organiseerden samen met Energie Samen.