Wat is een inclusieve energietransitie

Soms kun je het idee krijgen dat de energietransitie niet meer is dan een extreem grootschalige, technische operatie. Windmolens, warmtepompen en de installatie van ontelbare zonnepanelen. En dan hebben we het nog niet over elektrische auto’s, waterstof en het bouwen van gasloze woningen. Is dit onderdeel van de energietransitie? Ja. Gaat de energietransitie succesvol zijn als we ons vooral hierop blijven focussen? Nee. Een echt geslaagde energietransitie is een inclusieve energiestransitie waarin iedereen mee kan doen. Dus naast bedrijven en vermogende huiseigenaren ook bewoners van huurwoningen met minder middelen om te investeren in verduurzaming. En wat gaat daarbij helpen? Meer gemeenschapskracht. Bewonersgroepen dit zich organiseren om een rol te pakken in de energietransitie.

Elke inwoner heeft te maken met energie

De overgang naar een andere manier van het verwarmen van je huis raakt iedere inwoner van Nederland. Er wordt van iedereen een inspanning gevraagd om energieverbruik te verminderen en na te denken over verduurzamen. Een deel van de mensen heeft niet de middelen om daar zelf actief in te investeren. Dat betekent niet dat deze mensen geen partij zijn in deze enorme opgave. LSA vindt dat dat bewoners mede invloed moeten hebben op prioriteiten, keuzes en tempo van het verduurzamen van hun eigen wijk. Dat kan en dat levert mooie resultaten op, die zelfs verder gaan dan alleen het terugdringen van uitstoot of het verlagen van de energierekening.

Sociale opgave

Bewoners spelen een belangrijke rol in de energietransitie. Maar om bewoners partner te laten zijn bij deze belangrijk omwenteling, zijn er drie accentverschuivingen in het denken nodig. LSA werkt daar samen met tientallen bewonersgroepen en organisaties heel hard aan. Ervaringen uit de praktijk laten zien dat dat werkt. De energietransitie is een sociale opgave. Je moet mensen meekrijgen, enthousiast maken, aanzetten tot moeilijke beslissingen, maar ook tot collectief meedenken en handelen. Ook de manier waarop lusten en lasten worden verdeeld is een belangrijke vraag waarop een antwoord gevonden moet worden. Op lokaal niveau zien we mooie initiatieven ontstaan die daar mogelijke antwoorden op weten te vinden. Voor een echt inclusieve energietransitie is het besef dat het echt een collectieve opgave is onmisbaar. Het gaat helpen wanneer collectieve initiatieven nog meer dan nu het geval is worden gestimuleerd. Daarnaast helpt het als zij meer ondersteuning krijgen, bijvoorbeeld vanuit de gemeente. Kortom, als alle bewoners met alle achtergronden een rol krijgen bij de opgave om minder energie te gebruiken en hun huizen te verduurzamen wordt de energietransitie echt inclusief.

Steeds meer energiecollectieven

Steeds meer bewonersinitiatieven organiseren zich rond energiebesparing en verduurzaming van hun buurt of dorp. Het mooie van deze collectieven is dat zij hun eigen omgeving goed kennen en graag zoveel mogelijk mensen betrekken bij hun initiatief om de wijk te verduurzamen. Bewonerscollectieven raken makkelijker met buurtgenoten in gesprek dan ambtenaren van de gemeente of andere organisaties die niet dagelijks in de wijk aanwezig zijn. Ze weten mensen op de juiste manier te raken en te motiveren. Niet in de laatste plaats, omdat ze niet alleen maar focussen op maatregelen, maar juist een sociale insteek hebben.  De afgelopen maanden hebben tientallen bewonerscollectieven in ontmoetingsplekken door heel Nederland energiespreekuren, energiebingo’s, inloopochtenden, bakfietsontmoetingen en duurzame tentoonstellingen georganiseerd. Allemaal met als doel om zoveel mogelijk mensen te betrekken en informeren over plannen en mogelijkheden. En al die gesprekken zorgen voor veel inzichten en laten zien waar de kansen in de wijk liggen en welke uitdagingen er zijn. Bewoners weten informatie boven tafel te krijgen die een energiemaatschappij, gemeente of welzijnsorganisatie niet zomaar te horen krijgen. En al die informatie biedt weer aanknopingspunten om ook de doelgroepen die lastig te bereiken zijn of niet de middelen hebben om te investeren ook te betrekken. Zonder buurtbewoners die uit interesse bezig zijn met verduurzaming van de wijk, wordt het inclusief maken van de energietransitie een veel grotere uitdaging.