De overheid moet burgers meer grip op eigen leven geven

Hoe belangrijk is grip in een mensenleven? Wat hebben burgers nodig om grip op hun eigen leven te krijgen en welke rol heeft de overheid hierin? Deze vragen kwamen aan bod tijdens het gesprek dat LSA bewoners had met Will Tiemeijer, staflid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), en diverse initiatiefnemers uit het land. Aanleiding van het gesprek was het WRR-Rapport GRIP en de recente verkiezingsuitslag.

Mensen kunnen beter met onzekerheden leven wanneer zij voldoende grip op hun leven ervaren. Dat constateert de WRR in hun nieuwe rapport GRIP. Voor LSA bewoners reden genoeg om een gesprek aan te gaan. Een boeiend gesprek waarin vanuit diverse invalshoeken naar het fenomeen grip werd gekeken. Onzekerheden horen bij het leven, maar welke verantwoordelijkheid heeft de overheid? Mijn conclusie: meer zeggenschap en invloed op eigen leven en leefomgeving, zijn essentieel om een gevoel van grip te ervaren. De bewonersinitiatieven zijn er. Het is aan de overheden om deze initiatieven meer ruimte te geven en te faciliteren wanneer het nodig is, om de kansen op grip te vergroten.

Te veel grip bestaat niet

In het gesprek benadrukt Tiemeijer hoe belangrijk het is dat mensen het gevoel hebben dat de zaken die zij belangrijk vinden, zoals een vaste baan, een betaalbare woning en sociale contacten, ook daadwerkelijk bereikbaar zijn. ‘De overheid kan nooit alle onzekerheden voor burgers wegnemen’, legt hij uit. ‘Onzekerheid hoort nu eenmaal bij het leven en hoeft op zichzelf geen probleem te zijn, zolang het niet de spuigaten uitloopt. Mensen hebben echter wel de middelen nodig om een zekere controle te hebben. Het vergroten van iemands grip is eigenlijk altijd goed. Van grip kun je namelijk nooit te veel hebben.’

Navigeerbare overheid

In het WRR-rapport wordt gepleit voor een navigeerbare overheid. Oftewel, een overheid die zorgt voor een beleid waarmee burgers meer regie kunnen uitoefenen op hun eigen leven. Een overheid die ruimte geeft aan coöperaties waar burgers zich bij kunnen aansluiten. Denk aan lokale energiecoöperaties of een broodfonds voor zzp’ers. Een navigeerbare overheid is ook een overheid die zelf verantwoordelijkheid neemt voor maatschappelijke vraagstukken waarbij de problematiek te groot is voor burgers om zelf grip op te krijgen. Denk aan klimaat- en natuurbeleid. Dit geeft burgers het gevoel dat ze op de mensen in Den Haag kunnen vertrouwen, wanneer ze bepaalde vraagstukken niet in hun eentje kunnen oplossen.

Inzetten op het vergroten van grip

Ervaren mensen veel onzekerheid en weinig grip? Dan heeft dat niet alleen negatieve gevolgen voor het individu, maar ook voor de samenleving als geheel. Mensen met weinig persoonlijke grip zijn namelijk aantoonbaar minder gelukkig en tevreden. Ze hebben een slechtere gezondheid en overlijden gemiddeld eerder. Een gebrek aan grip kan bovendien leiden tot meer maatschappelijk onbehagen, meer wij-versus-zij denken en een voorkeur voor sterke leiders die de democratische regels niet zo nauw nemen. Alleen al hierom moet de overheid volgens de WRR inzetten op het vergroten van de grip van burgers op hun leven.