Sinan Can over de lessen uit Breuklijnen

Sinan Can maakt als documentairemaker al meer dan 12 jaar programma’s voor BNN-VARA. Vaak gaan ze over het Midden-Oosten. “Het werd een keer tijd om ook de verhalen dichterbij huis te vertellen. We besloten om op zoek te gaan naar verhalen in 4 hoofdsteden in Europa. We maakten de keuze door te kijken naar wijken in steden die iets met elkaar gemeen hadden. Uiteindelijk kwamen we op vier wijken die allemaal te maken hebben gehad met terrorisme, waar veel uitdagingen zijn door een terugtrekkende overheid en waar mensen die er niet wonen niet zomaar graag naar toe gaan. We gingen naar Clichysous-Bois in Parijs, Tower Heights in London, Rinkeby in Stockholm en Molenbeek in Brussel”, vertelt Sinan

Vertrouwen verdienen

Een jaar lang is Sinan in de vier wijken. Afwisselend woont hij er ook steeds een korte periode. Het blijkt een flinke uitdaging om het vertrouwen van de mensen te winnen en in gesprek te raken met de bewoners: “Ik dacht op een gegeven moment echt dat we het niet voor elkaar gingen krijgen om hier een mooi programma van te maken. Het wantrouwen van de mensen was groot. Er werd agressief gereageerd op de camera. Naarmate we vaker in de wijk aanwezig waren en mensen begrepen dat we het echte verhaal wilden vertellen en niet vanuit sensatie het zoveelste stigmatiserende item kwamen schieten, kwamen de gesprekken op gang. Door die gesprekken kreeg ik ook begrip voor de reactie in de eerste maanden. De overheid heeft deze wijken eigenlijk opgegeven. Er wordt niet meer geïnvesteerd. Niet in de woningen en de openbare ruimte, maar ook niet in de mensen. Dat versterkt het wantrouwen in de media en instituties enorm. Ik keur agressie niet goed, maar ik kan het wel begrijpen”.

Oplossing ligt in menselijk contact

“Kijk, als de overheid stopt met investeren doet dat wat met de mensen in zo’n wijk. Die voelen zich letterlijk in de steek gelaten. Als dan zo’n zelfde overheid een paar jaar later, zoals gebeurde in Rinkeby in Stockholm,  enorm veel geld uitgeeft aan een immens politiebureau compleet met kogelwerend glas op een plek waar tegelijk de huizen slecht zijn en er geen kansen zijn voor jongeren om hun leven te verbeteren, dan is het niet raar dat mensen zich niet serieus genomen voelen. Dan haken ze af. Doen ze niet mee met goedbedoelde projecten. Wat wel het verschil maakt? Gewoon een menselijke benadering. Het zijn de beheerders van de buurthuizen, de leraren op school, de voetbaltrainer en het koffieclubje die het verschil maken in de wijk. De mensen die ik sprak die proberen uit eigen beweging mensen in de buurt te helpen zien ook de uitzichtloosheid. Maar, tegelijk zien ze ook dat ze het verschil maken voor de mensen in de buurt. Dat houdt ze vastberaden om door te gaan. En dat zie ik in Nederlandse wijken ook. Neem alleen al Trudy van de bibliotheek en Gerard de wijkagent vroeger in mijn eigen wijk in Nijmegen. Ook dit waren mensen die ervoor zorgden dat de jeugd in mijn tijd een beetje op het rechte pad bleef. Deze mensen blijven we nodig hebben. Nu misschien wel meer dan ooit”, vertelt Sinan over zijn ervaringen.

Wake up call voor Nederland

In eerdere interviews over de documentaire Breuklijnen noemde Sinan de documentaire al een wake up call voor Nederland. Waarom eigenlijk? Zijn de steden en problematiek die in Breuklijnen te zien zijn wel vergelijkbaar met Nederland? “Kijk, de mate van criminaliteit, de overheid die zich echt heeft teruggetrokken uit wijken, de politie die gewoon niet meer komt, de aanwezigheid van sharia rechtbanken, grote groepen kinderen die niet meer naar school gaan, is in Nederland niet aan de orde. Dat is dan ook precies waarom het een wake-up call is voor Nederlandse beleidsmakers. We moeten echt zorgen dat het in Nederland niet zover komt. Ik vind het zorgelijk dat we al wel behoorlijk op weg zijn. De ongelijkheid wordt steeds groter. Er is meer armoede, we zijn gepolariseerder dan ooit. De overheid is het contact met de mensen kwijt. Dat zijn echt ingrediënten voor een situatie die je niet wilt. Nederlandse bestuurders, politici en beleidsmakers moeten nu wel wakker worden. De oplossing is volgens mij niet eens zo vreselijk ingewikkeld. Ga als beleidsmaker zelf eens de wijken in. Ga het gesprek aan. Vraag aan mensen wat ze nodig hebben, waar ze tegen aanlopen, wat ze zelf willen doen. Als ik dat kan, kunnen zij dat toch ook?”

Leiderschap met visie

“Maar”, zegt Sinan, “Als we de uitdagingen van nu willen oplossen, hebben we ook betere leiders nodig. Mensen met visie die geloven in de lange termijn. Die eindelijk eens verder kijken dan de termijn van de verkiezingen. Dat mis ik echt.  We snakken naar leiders die eindelijk het neo liberale denken loslaten en de menselijke maat terugbrengen in de samenleving. Tot die tijd hebben we al die actieve bewoners die op wijkschaal het verschil maken keihard nodig. Zij laten zien hoe je mensen weer perspectief geeft, zij planten zaadjes bij de jongeren van nu die straks onze nieuwe leiders worden. Ik heb de hoop nog steeds niet verloren hoor, ik geloof echt dat dingen omkeerbaar zijn en dat we met elkaar kunnen zorgen dat het in de Nederlandse steden niet zo wordt als in de wijken uit de documentaire”.

Volhouden is de moeite waard

Op de vraag of Sinan met een goed gevoel terugkijkt op het maken van deze documentaire, is hij stellig. “Wat ik vooral meeneem is dat de kracht van het individu heel sterk is, dat je met kleine acties een groot verschil kunt maken. Dat het de moeite waard is om vol te houden en dat je mooie dingen kunt bereiken als je niet opgeeft”