Doelgroepanalyse en haalbaarheidsonderzoek

Een grondige en brede analyse van de situatie in je buurt is essentieel voor je begint aan het opzetten of overnemen van een buurthuis. Met een haalbaarheidsonderzoek schets je een beeld van de omgeving waarin het buurthuis zich wil vestigen, van de mogelijke partners in die omgeving, van het beoogde pand, maar – minstens zo belangrijk – ook van welke behoeftes er in de buurt leven. Een haalbaarheidsonderzoek geeft in feite antwoord op de vraag: is een buurthuis in deze omgeving wenselijk en te realiseren? Maar hoe ga je te werk bij het uitvoeren van zo’n onderzoek? En waar moet je op letten?

Zelf onderzoek doen of een professional inhuren

De eerste vraag die je moet beantwoorden is of je het onderzoek zelf wil uitvoeren of er iemand voor wil inhuren. Zelf onderzoek doen is uiteraard goedkoper en geeft je de mogelijkheid om op eigen initiatief te zien wat de buurt bezighoudt en waar andere initiatieven bijvoorbeeld mee bezig zijn. Daar staat tegenover dat een professional neutraal is en buiten de organisatie staat. Hierdoor zijn betrokkenen eerder geneigd zijn volledig open te zijn bij het vertellen van hun wensen.

Samenstelling van de buurt

Wie woont er in de buurt? Het is een sleutelvraag in de analyse van de directe omgeving van het buurthuis dat je wilt beginnen. Want de bewoners zijn je doelgroep, je potentiële vrijwilligers en de bezoekers van je activiteiten. Om die activiteiten en werkzaamheden aan te laten sluiten bij de buurt is het daarom logisch te weten wie die bewoners zijn en wat hen bezighoudt.

Behoeftepeiling

De makkelijkste manier om achter de behoeftes van buurtbewoners te komen is door ernaar te vragen. Dat kan bijvoorbeeld via een buurtenquête, maar ook door daadwerkelijk het gesprek aan te gaan met bewoners. Bijvoorbeeld door het organiseren van ontmoetingen. Je kunt beginnen met een startbijeenkomst ter oriëntatie. Zo ontdek je hoe het DNA van de buurt eruitziet door de bril van bewoners. Volg die op met tafelgesprekken met buurtbewoners en presenteer vervolgens je eerste concepten aan bewoners om feedback te krijgen. Probeer antwoord te krijgen op vragen als: hoe ervaren bewoners de wijk? Hoe ervaren ze andere bewoners? Hoe staat het met de sociale cohesie en betrokkenheid? Wat zijn kwaliteiten van de buurt? Waar liggen kansen? Wat moet beter?

Omgevingsanalyse

Daarnaast is het belangrijk om na te gaan wat er allemaal al is. Wat is het netwerk van ondernemers, organisaties, scholen, zzp-ers, (zorg-)instellingen in de buurt? Hoe ziet de fysieke omgeving eruit? Hoe zit het met de politieke situatie? En met wet- en regelgeving? Is er samenwerking mogelijk met partners in de buurt? Welke expertise is er beschikbaar? Met de antwoorden op deze vragen kun je beleid maken voor je bewonersinitiatief. Heeft de buurt last van hangjongeren? Bedenk dan een manier om de jeugd de activeren. Is de directe omgeving grijs en troosteloos? Zoek dan de creatieve geesten uit de buurt om de openbare ruimte aangenamer voor het oog te maken. Zoek toenadering bij de zorginstelling om de hoek om samen iets te betekenen voor de ouderen.

Een omgevingsanalyse als deze levert daarnaast een hoop praktische informatie op. Bijvoorbeeld over leveranciers in de buurt, verplichte vergunningen, het economische klimaat en het bestemmingsplan. Ook onderzoek naar de demografische samenstelling van de buurt valt onder de omgevingsanalyse.

Contact met partijen in de buurt

Zoek het contact op met de partijen in de buurt. Zo weet je concreet welke expertise er beschikbaar is, aan welke kennis en activiteiten het juist ontbreekt en of er überhaupt plek en behoefte is voor en aan een buurthuis. Zoek niet alleen in het handelsregister van de Kamer van Koophandel naar welke bedrijven en zzp’ers er in de buurt zijn. Maar vraag ook of ze een werkplek nodig hebben en zelf een steentje bij willen dragen aan de wijk. Ga er niet van uit dat die muziekleraar ruimte bij jou wil huren, maar vraag naar zijn concrete wensen. Bouw zo een lijst met partners en de afspraken die je al hebt gemaakt.

Locatie, exploitatie en organisatie

De haalbaarheid van je buurthuisconcept is afhankelijk van een aantal zaken:

• Een plek. Vaak is er al een locatie, bijvoorbeeld van een voormalig buurthuis dat door het wegvallen van de subsidies zijn deuren moet sluiten. Maar het kan ook voorkomen dat er wel een plan is, maar nog geen pand. Kijk bij het uitzoeken naar de plek in de wijk. Ligt het centraal en is het makkelijk bereikbaar? Onderzoek de eigendomssituatie, kosten en of het pand gebruiksklaar is of juist nog veel onderhoud nodig heeft. Neem de verschillende opties op in je haalbaarheidsonderzoek.
• Een dekkende exploitatie. Huisvesting is natuurlijk een belangrijk onderdeel van de exploitatie. Want hoe zit het met huur? Is het mogelijk om het pand om niet te huren voor een bepaalde tijd? Maak in je analyse verder een voorlopige exploitatie met eenmalige startkosten, bedrijfskosten, organisatiekosten en een schets van je omzet. Hoe concreter de afspraken met potentiële huurders, hoe concreter je omzetinschatting.
• Een rol- en taakverdeling. Als laatste moet een buurthuis bestuurd en beheerd worden. Wat begint als initiatiefgroep moet uiteindelijk een bestuur worden, dat leiding geeft aan de stichting, vereniging of coöperatie die het buurthuis beheert. Denk ook na over een vrijwilligersbestand. Niet oriënterend, maar daadwerkelijk vragen aan mensen uit de buurt: wat en hoeveel wil en kun je doen? Vrijwilligers vormen straks het hart van je buurthuis, dus zorg ervoor dat er animo en inspiratie is bij welwillende buurtbewoners.

Een eerste schets van je buurthuis

Al het bovenstaande leidt tot een samenvatting met conclusies en doelstellingen. Hier begint je haalbaarheidsonderzoek mee. Je schetst een algemene beschrijving van hoe het buurthuis eruit moet gaan zien, wie het moet bereiken en welke mogelijkheden er liggen. Vervolgens verbind je daar een reeks missiedoelen aan. Zo weet de lezer van het stuk direct wat het buurthuis voorstelt en kijk je vooruit naar het droge werk: de onderzoeksresultaten, berekeningen en observaties.

Leer van elkaar

We sluiten af met een tip: bezoek soortgelijke projecten en initiatieven. Ga eens langs bij een buurthuis in een andere stad, waarvan je weet dat het ongeveer een zelfde aanpak als jij voor ogen hebt. Leer van anderen, je hoeft niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden. Je vindt hieronder 4 voorbeeld haalbaarheidsonderzoeken van andere bewonersinitiatieven.

• Haalbaarheidsonderzoek van Het Enkhuis en De Fontein
• Haalbaarheidsonderzoek van De Nieuwe Kronkel
• Haalbaarheidsonderzoek van Het Werkhuis
• Haalbaarheidsonderzoek voor een ‘bovenwijks multicultureel centrum’ in de wijk Amersfoort Noord.

Gerelateerd